30. วินา+ญฺญตฺร ตติยา จ

วินา+ญฺญตฺรโยเค นามสฺมา ตติยา ทุติยา ปญฺจมี จฯ วินา วาเตน, วินา วาตํ, วินา วาตสฺมาฯ อญฺญตฺร เอเกน ปิณฺฑปาตนีหารเกน, อญฺญตฺร ธมฺมํ, อญฺญตฺร ธมฺมาฯ

31. ปุถนานาหิ

เอเตหิ โยเค ตติยา โหติ ปญฺจมี จฯ ภินฺนโยคกรณํ ทุติยานิวตฺตนตฺถํฯ ปุถเคว ชเนน, ปุถเคว ชนสฺมา, ชเนน นานา, ชนสฺมา นานาฯ

39. ฉฏฺฐี สมฺพนฺเธ

สมฺพนฺเธ ฉฏฺฐี โหติฯ รญฺโญ ปุริโสติ วุตฺเต ยสฺมา ราชา ททาติ, ปุริโส คณฺหาติ, ตสฺมา ราชปุริโสติ วิญฺญายติฯ เอวเมว โย ยสฺส อายตฺโต เสวกาทิภาเวน ภณฺฑภาเวน วา สมีป+สมูหา+วยว+วิการ+การิย+อวตฺถา+ชาติ+คุณ+กฺริยาทิวเสน วา, ฐานีวเสน วา, อาคมีวเสน วา, โส ติวิโธปิ อตฺโถ สมฺพนฺโธ นามฯ วุตฺตญฺหิ –

กฺริยาการกสญฺชาโต, อสฺเส+ทํภาวเหตุโก;

สมฺพนฺโธ นาม โส อตฺโถ, ตตฺถ ฉฏฺฐี วิธียเตฯ

ปารตนฺตฺยญฺหิ สมฺพนฺโธ, ตตฺถ ฉฏฺฐี ภเว ติโต;

อุปาธิ+ฐานฺยา+คมิโต, น วิเสสฺสาทิโต ติโตติฯ

อุปาธิสงฺขาตวิเสสนโต ตาว-รญฺโญ ปุริโสฯ เอตฺถ จ พฺราหฺมณาทิสามิโต นิวตฺเตตีติ ราชา วิเสสนํ, ปุริโส เตน วิเสสิยตีติ วิเสสฺโสฯ ภณฺฑสมฺพนฺธโต-ปหุตํ เม ธนํ สกฺก, เอกสฺส ปฏิวีโส, ภิกฺขุสฺส ปตฺตจีวรํฯ สมีปโต-อมฺพวนสฺส อวิทูเร, นิพฺพานสฺเสว สนฺติเกฯ สมูเห-สุวณฺณสฺส ราสิ, ภิกฺขูนํ สมูโหฯ อวยเว-มนุสฺสสฺเสว เต สีสํ, รุกฺขสฺส สาขาฯ วิกาเร-สุวณฺณสฺส วิกติ, ภฏฺฐธญฺญานํ สตฺตุฯ การิเย-ยวสฺส องฺกุโร, เมฆสฺส สทฺโท, ปุตฺตาปิ ตสฺส พหโว, กมฺมานํ ผลํ วิปาโกฯ อวตฺถายํ-ขนฺธานํ ปาตุภาโว, ชรา, เภโท วาฯ ชาติยํ-มนุสฺสสฺส ภาโว, มนุสฺสานํ ชาติฯ คุเณ-สุวณฺณสฺส วณฺโณ, วณฺโณ น ขีเยถ ตถาคตสฺส พุทฺธสฺส คุณโฆโส, ปุปฺผานํ คนฺโธ, ผลานํ รโส, จิตฺตสฺส ผุสนา, สิปฺปิกานํ สตํ นตฺถิ, ติลานํ มุฏฺฐิ, เตสํ สมาโยโค, สนฺธิโน วิโมกฺโข, ตถาคตสฺส ปญฺญาปารมิํ อารพฺภ, สุขํ เต, ทุกฺขํ เต, เจตโส ปริวิตกฺโก อุทปาทิ, ปญฺญาย ปฏุภาโว, รูปสฺส ลหุตา, มุทุตา วา, อุปจโย วาฯ กฺริยาสมฺพนฺเธ-ปาทสฺส อุกฺเขปนํ, อวกฺเขปนํ วา, หตฺถสฺส สมิญฺชนํ, ทานํ, ปสารณํ, ธาตูนํ คมนํ, ฐานํ, นิสชฺชา, สยนํ วา, ตถาคตสฺส นามโคตฺตาทิ, ตสฺส การณํ, ตสฺส มาตาปิตโร, ตสฺส ปุรโต ปาตุรโหสิ, นครสฺส ทกฺขิณโต, วสฺสานํ ตติเย มาเส, น ตสฺส อุปมา, กุเวรสฺส พลิ อิจฺจาทิฯ อปิ จ –

คาวสฺส ชาติ, ธวโล, คติ, สิงฺคํ, นามนฺติ+ธ;

ทพฺพสฺสาปิ จ ชาตฺยาทิ, วิเสสฺสา โหนฺติ กามโตฯ

โคตฺตญฺจ สพโลทิสฺส, ปาก+มนฺนสฺส สุกฺกตา;

ปฏสฺส, สิงฺคํเมณฺฑสฺส, นา+ญฺเญสํติ วิเสสฺสเตฯ

ฐานิโต-ยุวณฺณาน+เมโอ ลุตฺตาฯ อาคมิโต-สุญ สสฺสฯ สามิโยเค-เทวาน+มินฺโท, มิคานํ ราชาฯ รุชาทิโยเค-เทวทตฺตสฺส รุชติ, ตสฺส โรโค อุปฺปชฺชิ, มหาเสนาปตีนํ อุชฺฌาเปตพฺพํ, รชกสฺส วตฺถํ ททาติ, มุสาวาทสฺส โอตฺตปฺปํ อิจฺจาทิฯ ยชสฺส โยเค-ปุปฺผสฺส พุทฺธสฺส ยชติ, ปุปฺเผนาตฺยตฺโถฯ เอวํ ฆตสฺส อคฺคิํ ชุหติฯ สุหิตตฺเถ-ปตฺตํ โอทนสฺส ปูเรตฺวา, ปูรํ นานาปการสฺส อสุจิโน, ปูรํ หิรญฺญสุวณฺณสฺส, ปูรติ พาโล ปาปสฺสฯ กิตกปฺปโยเค-พหุลํวิธานา ฉฏฺฐี, รญฺโญ สมฺมโต, ปูชิโต, สกฺกโต, อปจิโต, มานิโต วา, อมตํ เตสํ ภิกฺขเว อปริภุตฺตํ, เยสํ กายคตา สติ อปริภุตฺตา, สาธุสมฺมโต พหุชนสฺส, สุปฺปฏิวิทฺธา พุทฺธานํ ธมฺมธาตุ, ธมฺมสฺส คุตฺโต เมธาวีฯ กมฺมตฺเถ-ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร, สหสา กมฺมสฺส กตฺตาโร, อมตสฺส ทาตา, ภินฺนานํ สนฺธาตา, สหิตานํ อนุปฺปทาตา, โพเธตา ปชาย, กมฺมสฺส การโก นตฺถิ, วิปากสฺส จ เวทโก, อวิสํวาทโก โลกสฺส, จตุนฺนํ มหาภูตานํ อุปาทาย ปสาโทฯ สรติ+จฺฉาโยเค-มาตุ สรติ, น เตสํ โกจิ สรติ, สตฺตานํ กมฺมปจฺจยา, ปุตฺตสฺส อิจฺฉติฯ กโรติสฺส (โยเค) – อุทกสฺส ปติกุรุเต, กณฺฑสฺส ปติกุรุเต, อภิสงฺขโรตีตฺยตฺโถฯ

ปญฺจมิยตฺเถ ปริหานิภยตฺถโยเคปิ ฉฏฺฐี, อสฺสวนตาย ธมฺมสฺส ปริยายนฺติ, กินฺนุ โข อหํ ตสฺส สุขสฺส ภายามิ, สพฺเพ ตสนฺติ ทณฺฑสฺส, สพฺเพ ภายนฺติ มจฺจุโน, ภีโต จตุนฺนํ อาสีวิสานํ โฆรวิสานํ อิจฺจาทิฯ

40. ตุลฺยตฺเถน วา ตติยา

ตุลฺยตฺเถน โยเค วา ฉฏฺฐี โหติ ตติยา จฯ ปิตุ ตุลฺโย, ปิตรา วา, มาตุ ตุลฺโย, มาตรา วาฯ

32. สตฺตมฺยา+ธาเร

กตฺตุกมฺมฏฺฐานํ นิสชฺช+ปจนาทิกฺริยานํ โย อาธาโร, ตํ อาธารการกํ นามฯ กถํ กเฏ นิสีทติ เทวทตฺโต, ถาลิยํ โอทนํ ปจติ, เทวทตฺต+ตณฺฑุลานํ กตฺตุ+กมฺมานํ ธารณโต ตทฏฺฐอาสน+ปจนกฺริยํ กฏ+ถาลิโย ธาเรนฺติ นาม, ตสฺมิํ สตฺตมีวิภตฺติ โหติฯ

โส พฺยาปิโก, โอปสิเลสิโก, เวสยิโก, สามีปิโกติ จตุพฺพิโธฯ ตตฺถ โย อาเธยฺยสฺส นิสฺเสสาธารภูโต, โส พฺยาปิโก, ยถา ติเลสุ เตลํ อตฺถิ, ขีเรสุ ชลํ, ทธิมฺหิ สปฺปิฯ ปจฺเจกสิทฺธานํ ภาวานํ ยํ อาเธยฺยภาเวน อุปสิเลสนํ อลฺลียนํ อตฺถิ, โส โอปสิเลสิโกฯ ยถา อาสเน นิสินฺโน สงฺโฆ, ถาลิยํ โอทนํ ปจติ, ฆเฏ อุทก+มตฺถิ, ทูเร ฐิโต, สมีเป ฐิโตฯ ยตฺถ สมีเป สมีปีโวหารํ กตฺวา ตทายตฺตตาทีปนตฺถํ อาธารภาโว อุปจรียติ, ตํ สามีปิกํ, ยถา คงฺคายํ โฆโส, คงฺคาย สมีเป วโชตฺยตฺโถฯ สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเนฯ